2024 Qishloq xo'jaligida bilim va innovatsiyalar milliy markazi
barcha huquqlar himoyalangan

Agrotavsiyalar

Qulupnay yetishtiruvchilar uchun tavsiya

 Navlar. “Zenga-Zengana”, “Kobra”, “O‘zbekiston go‘zali” va boshqa hosildor navlarni ekish tavsiya etiladi.
✔️Ko‘chatlarni ekishga tayyorlash va ekish. Tuplar eski, qurigan barglardan tozalanadi, bunda qurigan barglarni chetga olib chiqib, yoqib yuborish kerak. Ochilib qolgan ildizlarga tuproq solib chiqiladi, cho‘kib qolgan yoki chuqurroq ekilgan tuplarning o‘sish nuqtalari ochib qo‘yiladi. Dala begona o‘tlardan tozalanib, tuprog‘i yumshatilib, ekin zichligi me’yorida ushlanadi, qurib qolganlari o‘rniga yangisi ekiladi.
✔️ Ekish muddatlari va ekish sxemasi. Qulupnay hosildorligi tuproqni ko‘klamgi yumshatish vaqtiga bog‘liq bo‘lib, tuproq qanchalik erta yumshatilsa, hosil ham yuqori bo‘ladi. Yer tobga kelib, ya’ni qulupnayzorda ishlash imkoni bo‘lishi bilan ekin qator oralari 10–12 sm chuqurlikda yumshatilib, o‘simlik atrofidagi tuproqqa ishlov beriladi. Tuproq unumdorligiga qarab, har 10 sotixga mineral o‘g‘itlardan sof holda 12–18 kg azot, 9–12 kg fosfor va 3–6 kg kaliy solinadi.
✔️O‘g‘itlash. Azotli va fosforli o‘g‘itlar yillik me’yorining teng yarmi erta bahorda (mart), qolgan qismi esa hosil terib olinganidan so‘ng solinadi. O‘simlik bu vaqtda kelasi yil uchun hosil kurtaklarini yig‘a boshlaydi.
✔️ Sug‘orish. Qulupnay yetishtirishning eng asosiy sharti ekinni suv bilan ta’minlashdir. Tez-tez bo‘ladigan yog‘ingarchiliklar o‘simlikning vegetatsiya davridagi namga bo‘lgan talabini qondira olmaydi. Qulupnay vegetatsiya davrida 13–24 marotaba sug‘oriladi. Farg‘ona vodiysining shag‘alli yerlari hamda Buxoro, Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlarida sug‘orishni tez-tez, lekin ozroq miqdorda, Toshkent viloyatining og‘ir tuproqli yerlarida esa kamroq, lekin ekin qonguncha o‘tkazish zarur.
✔️Kasallik va zararkunandalarga qarshi kurash. Qulupnayning oq dog‘lanish kasalligiga qarshi kuzda 3 foizli Bordo suyuqligi, bahorda o‘simlik barg chiqara boshlaganda yoki gullashdan oldin bir foizli Bordo suyuqligi ikki marta purkaladi. Zararkunandalardan uzunburun, qulupnay bargxo‘ri, o‘rgimchakkanalarga qarshi erta bahorda 30 foizli Karbofos yoki 1 foizli Bordo suyuqligini purkash yaxshi samara beradi.

Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder

Olxo‘ri  yetishtiruvchilar uchun tavsiya

✅Olxo‘ri raʼnodoshlar oilasiga mansub danakli meva daraxti. 30 dan ortiq turi maʼlum. Eng ko‘p tarqalgan turi oddiy olxo‘ri bo‘lib, tog‘olcha bilan yovvoyi olxo‘rining tabiiy chatishishidan kelib chiqqan deb taxmin qilinadi.
👇Vatani Kichik Osiyo. O‘zbekistonga Eron orqali kirib kelgan. Yurtimizda ekilish maydoni jihatidan danakli meva daraxtlari orasida o‘rikdan keyin turadi.
🟡Olxo‘ri asosan payvandlab hamda ildiz bachkisidan ko‘paytiriladi, eng yaxshi payvandtag tog‘olcha.
📱Ko‘chati o‘tqazilgach, 3-5 yilda hosilga kiradi. 20-25 yil yaxshi hosil beradi (30 kg dan 100 kg gacha). 30-35 yil yashaydi. Shaftoli, o‘rik va gilosga qaraganda, sovuqqa chidamli (-30 darajagacha). Bahorgi sovuqlardan kam zararlanadi.
🟢Olxo‘ri tarkibida:⠀⠀⠀
🟠vitamin C;⠀
🟠vitamin A;
🟠fruktoza va saxaroza;
🟠organik kislotalar;
🟠azotli moddalar, taninlar;
🟠makro va mikroelementlar mavjud.
📎Olxo‘rining asosiy foydali xususiyati ichaklarni yumshoq tozalash va oshqozon-ichak trakti faoliyatini normallashtirishdir. Olxo‘ri ishtahani qo‘zg‘atish va ichak motorikasini oshirish qobiliyatiga ega, ateroskleroz uchun foydali, qon tomirlari devorlarida xolesterin to‘planishini kamaytiradi.⠀
📍O‘zbekiston hududida 10 ta navi yetishtiriladi. Navlariga qarab, yurtimizning turli mintaqalarida yetishtirish uchun tavsiya qilingan. Dunyoda qora olxo‘ri mevalarini yetishtirish bo‘yicha ilg‘or sanalgan AQSH, Kanada va Chili davlatlari tajribalari o‘rganilib, respublika hududlarida qora olxo‘ri yetishtirishni ko‘paytirish va eksportga yo‘naltirish tizimi yo‘lga qo‘yilmoqda.
⭕️Bugungi kunda yurtimizda yetishtirilayotgan olxo‘ri mahsuloti Afg‘oniston, Belorus Respublikasi, Germaniya, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Mongoliya, BAA, Rossiya, Turkmaniston, Ukraina kabi mamlakatlarga eksport qilinmoqda.
Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder

Sholg‘om nafaqat ozuqa, balki shifo hamdir

➡️Odamlar sholg‘omdan nafaqat qimmatli oziq-ovqat, balki qadimdan xalq tabobatida shifobaxsh dorivor sifatida ham foydalanib kelinadi.
➡️Uning tarkibida 9 foizgacha shakar, 0,2% xantal moyi mavjud bo‘lib, u sholg‘omga o‘ziga hos hid va yaxshi ta’m beradi. Sholg‘om mevasi miqdorda C vitamini boshqa ildizmevalarga nisbatan ikki baravar ko‘p, V guruhidagi vitaminlar mavjud. Sariq sholg‘om tarkibida yuqori konsentratsiyada provitamin A saqlanadi. Organizm uchun zarur bo‘lgan mikroelementlardan mis, temir, marganes, rux, yod va boshqalar aniqlangan. Oltingugurt miqdori jihatidan, bu boshqa sabzavotlar orasida birinchi o‘rinni egallaydi.
🔄Sholg‘om avgust oyida ekiladi. Ekishdan oldin yerni albatta yaxshilab sug‘orish talab etiladi, yer yetilgandan so‘ng tuproq namligi ko‘tarilib ketmasdan haydash, so‘ngra ketma-ket borona bilan 10-12 sm chuqurlikda yumshatib, keyin 70 sm yoki 90 sm oraliqda egatlar olinib ekishga tayyorlanadi. Sholg‘om markaziy hududlarda 1-15 avgustda, shimoliy hududlarda 25-iyul 10-avgust va janubiy hududlarda 20-avgust – 20-sentabrda sepiladi. Ushbu ildizmeva ekinlar suvga juda talabchan bo‘lganligi sabab boshqa sabzavotlarga qaraganda tez-tez sug‘orib turishni talab etadi.
💫Urug‘lar 70 va 90 sm kenglikdagi egatlarga maxsus SON-2,8 seyalkada yoki qo‘l kuchi yordamida ekiladi. Ikki qator qilib ekishda seyalkaning soshniklari juft-juft qilib o‘rnatiladi. Har juftdagi soshnik orasi 20 sm qilinadi. Seyalkaga okuchniklar tirkalib egat ham olinadi. Har sholg‘om urug‘i 2-3 kg sarf bo‘ladi va 1,5 sm chuqurlikda ekiladi.
🟢Urug‘lar yerdan to‘la unib chiqqandan so‘ng tezda o‘tash va yaganalash kerak. Birinchi yagana urug‘ yerdan unib chiqishi bilan, ikkinchisi 2-3 barg chiqarganda o‘tkaziladi. Bunda tup orasi 10-12 sm kenglikda qoldiriladi. Bundan so‘nggi parvarish ekinlarni vaqtida sug‘orish, qator oralarini kultivatsiya qilish, egat bag‘rini yumshatish va zararli hasharotlarga qarshi kurashdan iborat.
🔣O‘g‘itlashda buz tuproq yerlarda sof holda 125 kg azot, 95 kg fosfor, 60 kg kaliy solish kerak. Fosfor o‘g‘itini yillik miqdorini 75%, kaliyni hammasi yerlarni asosiy ishlov davrida, qolgan 25% fosforni yerni boronalab egat olishda berish tavsiya etiladi. Azotli o‘g‘itlarni hammasi vegetatsiya davrida oziqlantirishda ikkiga bo‘lib beriladi. Birinchi oziqlantirish o‘toq qilib o‘simlik soni siyraklashtirilgandan so‘ng, ikkinchisi esa 2-3 tadan chin barg paydo bo‘lganda o‘tkaziladi. Yaxshi parvarish qilinganda sholg‘omdan gektariga o‘rtacha 35-40 tonna hosil olish mumkin.
🍀Milliy markaz tizimidagi Sabzavot, poliz ekinlari va kartoshkachilik ilmiy-tadqiqot institutida “Muyassar”, “Samarqand mahalliysi”, “Namangan mahalliysi”, “Gulshod” navlari yaratilgan.
Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder

Kechki sabzini undirib olish uchun zarur tavsiya

🟢Sabzi ekinini o‘stirishda tuproqning to‘yingan dala nam sig‘imiga nisbatan sug‘orishdan oldingi tuproq namligi 70- 75% bo‘lishi kerak.
🔄Kechki sabzi yozning eng issiq paytida, ya’ni iyun oyining oxiri va iyulning boshlarida sepiladi, ularning ildizmeva hosil qilish davri kuzgi salqin kunlarga to‘g‘ri keladi. Shuning uchun kechki sabzi urug‘i sepilgandan so‘ng 2-3 kungacha marzaning tepasi qorayguncha suv qo‘yiladi.
⏩Oradan 2-3 kun o‘tkazib, yana urug‘ suvi beriladi. Bunda tuproq namini hisobga olib, sug‘orish muddatini bir sutkadan oshirib bo‘lmaydi. Urug‘ suvi maysalar qiyg‘os ko‘karguncha beriladi. Sabzi uch-to‘rt marta sug‘orilganda maysalar yoppasiga ko‘rinadi. Shundan keyin sentabr oyigacha har 7-8 va undan keyingi davrda esa har 10-12 kunda sug‘orib turish lozim. Sabzi ekinlari mazkur tartibda sug‘orilib borilsa, sizot suvi chuqur joylashgan yerlarda mavsumda 11-12, sizot suvi yuza uchastkalarda 6-8 marta sug‘oriladi.
🔄Sabzi ekinini yetishtirishda mavsumiy sug‘orish me’yorlari hududlarning tuproq-iqlim sharoitlariga qarab 6200 - 10900 m³/ga oralig'ida bo‘ladi.


Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder
Mobirise Website Builder

Drag & Drop Website Builder