Зарарли организмлар йилига 300 миллард долларлик ҳосилни нобуд қилади

Тажрибали деҳқонлар ернинг қизиши билан тўқсонбости экинлар ва ғалланинг парваришига жиддий эътибор бера бошлайди. Чунки ер қизиб, қуёш тафти оша бошласа касаллик ва зараркунандалар фаоллашиб, бегона ўтлар бош кўтара бошлайди.  Ана шундай паллада деҳқонларнинг бой тажрибасию соҳа олимларининг илмий ёндашуви масалани ижобий ҳал этади.

Ўсимликларни ҳимоя қилиш илмий-тадқиқот институтидан маълум қилишича, йиллик, мавсумий ва ойлик об-ҳаво шароитлари қишлоқ хўжалик экинларининг зараркунандалари, касалликлари ва бегона ўтларини ривожланиши ва тарқалишига таъсир қиладиган энг муҳим омиллардан бири ҳисобланади. 2019 йил об-ҳаво шароитлари мавсумда қишлоқ хўжалик экинларининг бир қатор зараркунандалари, касалликлари кўпайиши ва тарқалиши учун қулай бўлган. Шу сабабли, жойлардаги фитосанитария ҳолати ўтган йилларга нисбатан бир мунча мураккаб бўлганлиги сабабли доимий равишда кузатув назорат ишлари ўтказилиб, ўз вақтида кураш чоралари кўрилди. 2020 йил мавсумида зарарли организмларни ривожланиши ва тарқалиши кўп жиҳатдан қишловга кетиши ва қишловдан чиқишига ҳамда баҳор-ёз ойларининг об-ҳаво шароитларига боғлиқ бўлади.

Илмий асосланган ва аниқ башорат қилингандагина ҳимоя чора тадбирларини амалга оширишнинг мумкин бўлган мақбул муддатлари белгиланади. Экинлар биоценозидаги ўзгаришларни ҳисобга олиб, янги хўжалик юритиш шароитида зараркунандаларнинг ривожланиш муддатларига асосланиб чора-тадбир қўллаш асосий масалалардан биридир.

Қишлоқ хўжалигида озиқ-овқат маҳсулотларини етиштиришда, ундан сифатли, юқори ҳосил олишда, айниқса зараркунанда, касаллик ва бегона ўтларга қарши курашнинг аҳамияти катта. Бундай тадбирлар ўтказилиши 30 фоиз қўшимча ҳосилни сақлаб қолиш имконини беради. Йилига дунё бўйича зарарли организмлар таъсирида деҳқончиликдан олинаётган ҳосилнинг 40 фоизи ёки 300 миллиард АҚШ долларига тенг маҳсулот йўқотилиши аниқланган. Фақат зараркунандалар таъсирида қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг 13,8 фоизи сабзавот ҳосилининг 8,4 фоизи яъни 23,4 миллион тоннаси нобуд бўлади.

Ўтган йилги натижалар ва бу йилги қишлоқ хўжалиги экин майдонларида зараркунанда ва касалликларнинг ривожланиши ва тарқалиши бўйича тахминий башорат вилоятлар кесимида ҳар бир тур бўйича илова ва жадваллар шаклида тайёрланди. Унга кўра жорий йилда республика бўйича кузги тунлам 134,2 минг, ўргимчаккана 404,8 минг, ғўза тунлами  385,2 минг, зарарли қандалалар 146,2 минг  гектар майдонга тарқалиши башорат қилинмоқда. Шунингдек, ғўза майдонларида асосан бир йиллик ва кўп йиллик бегона ўтлар тарқалиб, зарар келтиради. Буларга: ғумай, ажриқ, қамиш, шўра ва бошқалар киради. 2020 йилда республика бўйича 595 минг гектар майдонда бегона ўтлар тарқалиши, шундан 307 минг гектарда кимёвий ишлов ўтказиш башорат қилинди.

Юқорида таъкидланганидек, заракунанда, касаллик ва бегона ўтлар ҳосилдорликни пасайтиради. Ҳосилдорликни пасайиши эса озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашни қийинлаштиради. Шундай экан, халқнинг ризқи бўлган қишлоқ хўжалиги экинларини агротехник қоидлар асосида парваришлаш ва зараркуандаю касалликларга қарши ўз вақтида олимлар билан ҳамкорликда чора кўриш хирмонлаимиз сарбаланд бўлмоғини таъминлайди.

Қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат таъминоти илмий-ишлаб чиқариш маркази Матбуот хизмати